Wszelkie ciecze, gazy lub ciała stałe, które stanowią zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracowników – występują w prawie wszystkich miejscach pracy. Praca z substancjami niebezpiecznymi może powodować problemy zdrowotne – od łagodnego podrażnienia oczu i skóry do poważnych skutków, takich jak wrodzone wady rozwojowe i nowotwory. Efekty ich działania mogą być ostre lub długotrwałe, a w przypadku niektórych substancji mogą się kumulować. Do najpowszechniejszych niebezpieczeństw należą:
– zatrucia,
– nowotwory,
– alergie,
– choroby układu oddechowego,
– choroby skóry,
– problemy z płodnością i wrodzone wady rozwojowe.
Niektóre substancje niebezpieczne stwarzają zagrożenia dla bezpieczeństwa, takie jak ryzyko pożaru, wybuchu lub uduszenia. Co więcej, większość substancji niebezpiecznych wykazuje kilka spośród tych właściwości. W celu ochrony pracowników przed działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych pracodawca jest zobowiązany do ustalenia w pierwszej kolejności, czy w środowisku pracy występuje czynnik chemiczny stwarzający zagrożenie oraz do dokonania i udokumentowania oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez ten czynnik.
Do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego konieczne jest dokonanie przeglądu stosowanych substancji i preparatów niebezpiecznych w procesie pracy. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 24 lutego 2017 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz. U. Nr 2018, poz. 143 z późn. zm.), do kategorii niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych klasyfikuje się następujące substancje i preparaty:
– o właściwościach wybuchowych,
– o właściwościach utleniających,
– skrajnie łatwopalne,
– wysoce łatwopalne,
– łatwopalne,
– bardzo toksyczne,
– toksyczne,
– szkodliwe,
– żrące,
– drażniące,
– uczulające,
– rakotwórcze,
– mutagenne,
– działające szkodliwie na rozrodczość,
– niebezpieczne dla środowiska.
Aby zapewnić bezpieczeństwo pracownikom, należy na bieżąco informować ich o:
– wynikach oceny ryzyka przeprowadzonej przez pracodawcę,
– zagrożeniach, na które są narażeni, i ich możliwym oddziaływaniu,
– działaniach, które należy podjąć, aby chronić siebie i innych,
– metodach sprawdzania i wykrywania nieprawidłowości,
– osobach, którym należy zgłaszać wszelkie problemy,
– wynikach kontroli narażenia lub nadzoru zdrowotnego,
– środkach zapobiegawczych podejmowanych w przypadku prac konserwacyjnych,
– procedurach udzielania pierwszej pomocy i postępowania w nagłych wypadkach.